W ostatnim czasie odnotowujemy większe zainteresowanie inicjatywą klastra energii i spółdzielni energetycznej. Czym właściwie są te wspólnoty? Czym oba modele się różnią? Jakie są ich zalety? I czy możliwe jest połączenie sił obydwu?

 

Klaster energii

 

Klaster energii jest cywilnoprawnym porozumieniem osób fizycznych, prawnych oraz JST. Inicjatywa klastra dotyczy wytwarzania, równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji oraz obrotu energii wytworzonej z OZE. W skład klastra znajdującego się na obszarze jednego powiatu może wchodzić dowolna ilość gmin, natomiast gdy klaster znajduje się na terenie dwóch lub więcej powiatów, ilość gmin wynosić może maksymalnie pięć. Do funkcjonowania klastra niezbędny jest także koordynator, czyli podmiot zarządzający jego działaniami. Klaster energii stanowi pewnego rodzaju platformę wymiany i poszerzenia wiedzy na temat OZE, a także stwarza szanse dla małych gmin na otrzymanie dofinansowania na planowane inwestycje oraz umożliwia uzyskanie opustu na opłacie dystrybucyjnej.

 

Spółdzielnia energetyczna

 

Spółdzielnia energetyczna jest natomiast narzędziem, którego celem działania jest produkowanie energii w instalacjach OZE oraz równoważenie zapotrzebowania tej energii wyłącznie na potrzeby spółdzielni i jej członków, na obszarach wiejskich i miejsko-wiejskich. Uczestnictwo w spółdzielni energetycznej umożliwia otrzymanie opustów. Prosumenci będący w spółdzielni energetycznej wprowadzając wytworzoną energię do sieci mogą odebrać 60% przekazanej energii, a pozostałe 40% zostaje przekazane na pokrycie kosztów dystrybucyjnych. Od energii rozliczonej systemem opustowym nie nalicza się więc opłaty z tytułu rozliczeń energii, opłaty dystrybucyjnej oraz kosztów tzw. bilansowania handlowego. Energia wytworzona i bezpośrednio zużyta przez członków spółdzielni nie nalicza opłaty OZE, kogeneracyjnej, a także mocowej. Co więcej, wyprodukowana energia poniżej 1 MW zwolniona jest z opłaty akcyzowej. Klaster energii oraz spółdzielnia energetyczna przyłączone są do elektroenergetycznej sieci dystrybucyjnej o napięciu poniżej 110 kV.

 

Oba modele posiadają swoje korzyści w kontekście produkcji i dystrybucji energii. Ostatecznie, to który model będzie korzystniejszy dla regionu zależy od indywidualnych potrzeb i warunków społeczności lokalnej. Klastry energii występują jako grupy organizacji i przedsiębiorstw, łączących swoje zasoby w celu produkcji i dystrybucji energii na szerszą skalę. Inicjatywa ta często oparta jest na innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych, dzięki czemu wykorzystanie źródeł energii jest efektywniejsze, a wydajność produkcji zwiększona. Z kolei spółdzielnia energetyczna stanowi organizacje, w których właścicielami są członkowie społeczności lokalnej, wspólnie zarządzający produkcją i dystrybucją energii. Ten rodzaj inicjatywy bardzo często jest oparty na modelu partycypacji, a to pozwala na większe zaangażowanie mieszkańców.

 

Skoro obie inicjatywy powodują takie zainteresowanie to może najlepszym rozwiązaniem będzie ich połączenie? Czy taki pomysł może być zrealizowany?

 

Tak, połączenie klastra energii i spółdzielni energetycznej jest możliwe i stanowi bardzo korzystne rozwiązanie. Połączenie obu przedsięwzięć pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału energii odnawialnej, zwiększenie efektywności oraz niezależności energetycznej i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Pozwala to na większą kontrolę nad kosztami energii i zwiększenie zaangażowania społecznego w proces produkcji i dystrybucji energii. Klaster nie posiada osobowości prawnej (którą za to posiada spółdzielnia), więc korzysta z osobowości prawnej swoich członków, co pozwala na dopełnienie modelu w chwili połączenia klastra ze spółdzielnią. Wiele społeczności już korzysta z takiego połączenia, co przyczynia się do zrównoważonego rozwoju ich regionu. Koncepcja pozwala na uzyskanie dodatkowych korzyści w postaci rozwoju lokalnej gospodarki, zwiększenia zaangażowania społecznego oraz wcześniej wspomnianej redukcji kosztów energii.

 

Oba modele, zarówno klaster energii jak i spółdzielnia energetyczna, posiadają swoje zalety i korzyści w kontekście produkcji i dystrybucji energii. Łączenie działań klastra energii i spółdzielni energetycznej może stworzyć kompleksowe podejście do transformacji lokalnego sektora energetycznego w kierunku bardziej zrównoważonej i efektywnej energetyki.