Usługi elastyczności

Elastyczność systemu elektroenergetycznego to zdolność reagowania na zmiany zapotrzebowania i wytwarzania energii elektrycznej w określonych przedziałach czasu. Jest ona szczególnie istotna w systemach z większym udziałem OZE, gdzie niezrównoważenie poziomu produkcji i konsumpcji może zakłócać stabilność tego systemu. Wszystkie systemy elektroenergetyczne mają pewien poziom elastyczności, który ma na celu trwające cały czas dostosowanie wytwarzania do zapotrzebowania na energię elektryczną. Innymi słowy, elastyczność umożliwia przyłączonym podmiotom wymianę energii z siecią zgodnie z potrzebami oraz możliwościami, poprzez wykorzystanie naturalnej zdolności elementów sieci do przenoszenia zróżnicowanych w czasie obciążeń.

Najpopularniejszym rozwiązaniem zapewnienia elastyczności systemu elektroenergetycznego jest inwestowanie w fizyczną modernizację sieci i dodatkowe jej zabezpieczenia. Są to jednak działania o wysokim poziomie kosztochłonności, dlatego – poszukuje się alternatyw.

Jedną z takich alternatyw do działań modernizacyjnych są usługi elastyczności. Modelowo polegają one na tym, że:

  • jedna ze stron umowy zobowiązuje się w określony sposób modyfikować swój wzorzec wytwarzania lub poboru energii elektrycznej – np. zredukować pobór energii lub zaprzestać jej produkcji

  • takie zachowanie prowadzi do zmniejszenia obciążenia sieci, co przekłada się na ograniczenie zapotrzebowanie na modernizację sieci

  • w rezultacie, zamawiający usługę może część zaoszczędzonych środków przekazać na rzecz usługodawcy w formie wynagrodzenia za świadczoną usługę.

Obowiązek wdrożenia rynku usług elastyczności w ramach którego OSD będą mieli możliwość zamawiania usług elastyczności został nałożony na państwa członkowskie w ramach dyrektywy IEMD - co oznacza, że z pewnością taki rodzaj usług zaistnieje, ale jeszcze nie wiadomo w jakim kształcie.

Co ciekawe, pomimo braku odpowiednich przepisów usługi z zakresu elastyczności świadczone są już obecnie w oparciu o zasadę swobody umów. Chodzi o usługę DSR (redukcję zapotrzebowania mocy), zamawianą przez Operatora Systemu Przesyłowego (OSP), którym w Polsce jest obecnie PSE S.A.. Usługa ta polega na dobrowolnym, odpłatnym i czasowym zmniejszeniu poboru mocy przez użytkowników energii elektrycznej, przedsiębiorstwa, które są w stanie zmniejszyć zużycie prądu na wezwanie OSP mogą z tego czerpać wymierne korzyści – rocznie od stu kilkudziesięciu do ponad 200 tysięcy złotych za 1 MW rzeczywistej redukcji.

W ramach swojej działalności, DOEKO Group opracowało na zlecenie Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT) ekspertyzę dotyczącą prawnego i biznesowego modelu wdrożenia usług elastyczności. Przygotowane modele zawierały m.in. następujące usługi:

  • Usługa DSM

    demand side management

    w ramach umowy zawieranej pomiędzy usługodawcą a OSD, strony ustalają pomiędzy sobą pasywne ograniczenia w korzystaniu z energii elektrycznej (np. zakaz przekraczania określonego poziomu poboru mocy w wyznaczone dni i godziny). W zamian za stosowanie się do tego ograniczenia, odbiorca aktywny otrzymuje wynagrodzenie.

  • Usługa DSR

    demand side response

    W ramach umowy usługodawca zobowiązuje się wykonywać płynące od OSD interwencyjne polecenia redukcji poboru mocy. W zamian za rzeczywistą redukcję mocy, odbiorca otrzymuje od OSD wynagrodzenie.

  • Usługa SSR

    supply side response

    usługa reakcji po stronie podaży w ramach której usługodawca zobowiązuje się wykonać płynące od OSD polecenie redukcji podaży mocy. Polecenie to wykonuje się albo poprzez wyłączenie instalacji OZE, rozpoczęcie magazynowania energii (w celu jej późniejszego uwolnienia do sieci) albo po prostu poprzez chwilowe zwiększenie poboru energii elektrycznej. W zamian za rzeczywistą redukcję podaży, odbiorca otrzymuje od OSD wynagrodzenie.

  • Usługa Autobilansowania

    ab

    podmioty świadczące usługę zobowiązują się wobec OSD do bilansowania energii wyprodukowanej przez nie na danym obszarze wraz ze swoimi potrzebami w taki sposób, aby nadwyżka wyprodukowanej energii nad energią skonsumowaną (a zatem: ilość energii trafiającej do sieci elektroenergetycznej) nie przekraczała określonej wartości. Z drugiej strony, OSD zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia za usługę autobilansowania.