​Energetyka obywatelska zyskuje na znaczeniu jako kluczowy element transformacji energetycznej w Polsce. Polega ona na aktywnym udziale obywateli, społeczności lokalnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw w wytwarzaniu, dystrybucji i zarządzaniu energią, co przyczynia się do zwiększenia niezależności energetycznej kraju. Wyobraźmy sobie świat, w którym każda społeczność jest samowystarczalna energetycznie, czerpiąc moc z odnawialnych źródeł i dzieląc się nią w lokalnych sieciach. To wizja, która staje się rzeczywistością dzięki zaangażowaniu obywateli w procesy energetyczne.​

Definicja energetyki obywatelskiej

Energetyka obywatelska to koncepcja, w której obywatele, lokalne społeczności oraz małe i średnie przedsiębiorstwa aktywnie uczestniczą w wytwarzaniu, dystrybucji i zarządzaniu energią. Jej korzenie sięgają lat 70. XX wieku, kiedy to kryzys naftowy skłonił wiele krajów do poszukiwania alternatywnych źródeł energii i zwiększenia niezależności energetycznej.

W Danii, po kryzysie naftowym w 1973 roku, rozpoczęto intensywne działania na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii, co doprowadziło do powstania licznych spółdzielni energetycznych. Obywatele wspólnie inwestowali w turbiny wiatrowe, co pozwoliło na decentralizację produkcji energii i zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnych w sektor energetyczny.​ W Niemczech, od lat 90. XX wieku, nastąpił dynamiczny rozwój energetyki obywatelskiej. Proces prywatyzacji infrastruktury energetycznej otworzył drzwi dla inicjatyw obywatelskich, takich jak spółdzielnie energetyczne, które zaczęły inwestować w odnawialne źródła energii, w tym energię wiatrową i słoneczną. ​

Wzrost liczby mikroinstalacji OZE

Według najnowszego raportu Urzędu Regulacji Energetyki (URE), na koniec 2024 roku liczba zarejestrowanych mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce przekroczyła 1,5 miliona, osiągając łączną moc ponad 12,7 GW. Zdecydowana większość tych instalacji (99,7%) to systemy fotowoltaiczne, z których ponad 98% należy do prosumentów, czyli osób i podmiotów jednocześnie produkujących i konsumujących energię.​

Korzyści energetyki obywatelskiej

Rozwój energetyki obywatelskiej niesie ze sobą szereg korzyści, zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym.​

• Bezpieczeństwo energetyczne: Zmniejszenie zależności od importu surowców energetycznych zwiększa stabilność dostaw energii.​

• Ochrona środowiska: Zmniejszenie emisji CO₂ i innych zanieczyszczeń przyczynia się do poprawy jakości powietrza i zdrowia publicznego.​

• Rozwój lokalnej gospodarki: Tworzenie miejsc pracy w sektorze OZE oraz budownictwie stymuluje rozwój gospodarczy regionów.​

• Akceptacja społeczna: Energetyka obywatelska, oparta w szczególności na spółdzielniach energetycznych, przyczynia się do wzrostu akceptacji społecznej OZE poprzez zatrzymywanie korzyści – w tym zysków finansowych – w lokalnych społecznościach​

Przyszłość energetyki obywatelskiej w Polsce

Energetyka obywatelska ma potencjał, aby stać się fundamentem transformacji energetycznej w Polsce. Wzrost liczby mikroinstalacji OZE i zaangażowanie obywateli w produkcję energii wskazują na rosnące znaczenie tego sektora. Aby w pełni wykorzystać potencjał energetyki obywatelskiej, konieczne jest dalsze wsparcie regulacyjne, edukacja społeczeństwa oraz promowanie lokalnych inicjatyw energetycznych.​

Podsumowując, energetyka obywatelska odgrywa coraz istotniejszą rolę w polskim systemie energetycznym. Aktywne uczestnictwo obywateli i lokalnych społeczności w produkcji i zarządzaniu energią przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, ochrony środowiska oraz rozwoju gospodarczego kraju.

Energetyka obywatelska, a rola społeczności energetycznych

Społeczności energetyczne (takie jak klastry energii, lub spółdzielnie energetyczne) odgrywają kluczową rolę w rozwoju energetyki obywatelskiej. Poprzez wspólne inwestycje w odnawialne źródła energii, takie jak farmy wiatrowe czy instalacje fotowoltaiczne, lokalne społeczności mogą zwiększać swoją niezależność energetyczną, obniżać koszty energii oraz wspierać lokalną gospodarkę. W Polsce, mimo malejącej dynamiki przyrostu mikroinstalacji, społeczności energetyczne nadal mają potencjał do dalszego rozwoju, zwłaszcza w kontekście rosnącej świadomości ekologicznej i potrzeby transformacji energetycznej.​

Energetyka obywatelska odgrywa kluczową rolę w transformacji energetycznej, promując zrównoważony rozwój, niezależność energetyczną oraz aktywizację lokalnych społeczności.